Trzy niezwykle ogromne, pierścieniowe galaktyki radiowe zostały odkryte daleko poza Drogą Mleczną, a za ich znalezieniem stoją nie tylko zawodowi astronomowie, ale także entuzjaści nauki z całego świata. To właśnie dzięki projektowi RAD@home Astronomy Collaboratory, łączącemu badaczy i ochotników, udało się dostrzec trzy gigantyczne struktury w radiowym świetle – tzw. Odd Radio Circles (ORC) – które nie przypominają żadnych znanych dotąd obiektów.
Te kolosalne pierścienie, widoczne jedynie w zakresie fal radiowych, rozciągają się na setki tysięcy lat świetlnych, a więc są dziesięcio- lub dwudziestokrotnie większe od naszej galaktyki. Najpotężniejszy z nich, oznaczony jako RAD J131346.9+500320, znajduje się niemal w połowie drogi przez wszechświat – światło, które dziś do nas dociera, wyruszyło, gdy kosmos miał zaledwie połowę swojego obecnego wieku. Co więcej, ten obiekt ma unikalną budowę: dwa przecinające się pierścienie, których rozmiar sięga 800 tysięcy lat świetlnych. Jego widmo wskazuje na obecność starej plazmy, będącej pozostałością po gwałtownych zjawiskach sprzed milionów lat.
Odkrycia dokonano dzięki radioteleskopowi LOFAR, który obserwuje niebo w niskich częstotliwościach – od 10 do 240 megaherców. Taka czułość pozwala astronomom zaglądać w głąb historii wszechświata i śledzić formowanie się pierwszych galaktyk oraz czarnych dziur. Dwa pozostałe obiekty są równie fascynujące: RAD J122622.6+640622 to potężna galaktyka radiowa o średnicy trzech milionów lat świetlnych, której dżet nagle się załamuje i tworzy niemal idealne koło, natomiast RAD J142004.0+621715 posiada cienki strumień kończący się jasnym pierścieniem o szerokości 60 tysięcy lat świetlnych.
Wszystkie trzy obiekty znajdują się w gromadach galaktyk, w których środowisko jest wyjątkowo gęste i gorące. To właśnie oddziaływanie z otaczającą plazmą i polami magnetycznymi może być kluczem do zrozumienia, jak powstają takie struktury. Naukowcy uważają, że emisja radiowa pochodzi od wysokoenergetycznych elektronów poruszających się w silnych polach magnetycznych, co prowadzi do powstawania tzw. promieniowania synchrotronowego.
Oprócz naukowej wartości samego odkrycia, projekt RAD@home pokazuje ogromny potencjał nauki obywatelskiej. W dobie gigantycznych baz danych i automatycznej analizy obrazów to właśnie ludzkie oko wciąż potrafi wychwycić subtelne wzory, które umykają algorytmom. Współpraca między amatorami a profesjonalistami otwiera nowy rozdział w badaniach kosmosu, dowodząc, że każdy z nas może mieć swój udział w odkrywaniu wszechświata.
Jak zapowiadają badacze, nadchodzące teleskopy nowej generacji, takie jak Square Kilometre Array czy obserwatorium Very Rubin, mogą wkrótce ujawnić tysiące podobnych obiektów. Każdy z nich pomoże lepiej zrozumieć, jak czarne dziury, galaktyki i plazma międzygalaktyczna współtworzą wielkoskalową strukturę kosmosu.
Ilustracja została przygotowana z użyciem AI na bazie oryginalnego zdjęcia w celu zachowania spójności wizualnej.
Pełna treść źródłowa: Yahoo News
