W Göbekli Tepe w południowej Turcji, jednym z najstarszych znanych miejsc osadnictwa rolniczego, archeolodzy odkryli, że oznaczenia na kamiennej kolumnie mogą przedstawiać najstarszy kalendarz lunisolarny. To odkrycie sugeruje, że starożytni ludzie mogli uwiecznić uderzenie fragmentów komety, które miało miejsce około 13 000 lat temu (10 850 p.n.e.).
Göbekli Tepe, datowane na około 12 000 lat, jest jednym z najstarszych znanych miejsc kultury rolniczej. Badania prowadzone przez Martina Sweatmana z Uniwersytetu w Edynburgu sugerują, że kamienne oznaczenia mogą być zapisami dat uderzeń komet, które miały wpływ na początki rolnictwa i inne zmiany na Ziemi. Jednak hipoteza ta nie jest powszechnie akceptowana.
Badania zespołu Sweatmana, obejmujące inżynierię chemiczną i mechanikę statystyczną, wskazują na możliwe uderzenie komety 13 000 lat temu, na podstawie znalezisk platyny w Ameryce Północnej i Grenlandii. Platyna może powstawać w miejscach o wysokich temperaturach, w tym w przypadku uderzeń meteorytów.
Teoria uderzenia komety, znana jako hipoteza impaktu młodszego dryasu, została zaproponowana w 2007 roku przez fizyka Richarda Firestone’a. Hipoteza ta wywołuje kontrowersje, gdyż nie wszyscy naukowcy zgadzają się z wnioskami dotyczącymi uderzenia komety i jego wpływu na klimat.
Kalendarz lunisolarny
Kalendarz lunisolarny to system kalendarzowy, który łączy w sobie elementy kalendarza księżycowego i słonecznego. W praktyce oznacza to, że kalendarz ten uwzględnia zarówno cykle faz Księżyca, jak i rok słoneczny, czyli okres obiegu Ziemi wokół Słońca. Oto kilka kluczowych aspektów dotyczących kalendarza lunisolarnego:
- Rok słoneczny:
- Rok słoneczny, zwany również rokiem zwrotnikowym, trwa około 365,24 dni. Jest to czas potrzebny, aby Ziemia wykonała pełny obieg wokół Słońca.
- Cykl księżycowy:
- Cykl księżycowy, czyli miesiąc synodyczny, trwa około 29,53 dni. Jest to czas, jaki upływa między kolejnymi nowiami Księżyca.
- Dostosowanie cykli:
- Ponieważ cykl księżycowy jest krótszy niż jedna dwunasta roku słonecznego, kalendarze lunisolarne muszą wprowadzać dodatkowe miesiące (tzw. miesiące przestępne), aby skoordynować oba cykle. W przeciwnym razie, pory roku i kalendarz księżycowy zaczęłyby się rozchodzić.
- Przykłady kalendarzy lunisolar:
- Jednym z najbardziej znanych kalendarzy lunisolar jest kalendarz hebrajski. Innym przykładem jest kalendarz chiński, używany do dziś w Chinach i w wielu krajach azjatyckich do określania dat tradycyjnych świąt.
- Kalendarz babiloński i kalendarz indyjski również były lunisolarne.
- Znaczenie kalendarzy lunisolar:
- Kalendarze lunisolarne były istotne dla rolników, ponieważ pomagały w ustalaniu odpowiednich czasów do siewu i zbiorów.
- Były również używane do wyznaczania dat świąt religijnych i innych ważnych wydarzeń.
Odkrycia w Göbekli Tepe sugerują, że starożytne społeczności mogły używać kalendarza lunisolarnego do śledzenia czasu. Symbolika związana z fazami Księżyca i pozycjami Słońca wskazuje na zaawansowaną wiedzę astronomiczną tych społeczności, co jest niezwykle interesujące, biorąc pod uwagę wiek tego stanowiska archeologicznego.
Interpretacje znalezisk w Göbekli Tepe
Sweatman i jego zespół zinterpretowali symbole V wyryte na kilku kolumnach w Göbekli Tepe jako oznaczenia dni, tworząc w ten sposób kalendarz solarny. Znaleziska takie jak wizerunki ptaków z symbolami V na szyi mogą reprezentować letnie przesilenie.
Ponadto, badacze uważają, że struktura dwóch okrągłych enclosures z 11 kolumnami w Göbekli Tepe może symbolizować 11 pełnych faz Księżyca w roku solarnym. Na filarze 18 w enclosure D zidentyfikowano rzeźbę przypominającą kometę, co może być związane z uderzeniem komety.
Choć hipoteza o uderzeniu komety nie jest w pełni potwierdzona, odkrycia w Göbekli Tepe rzucają nowe światło na starożytne praktyki astronomiczne i kalendarzowe.
