W ostatnich tygodniach oczy całej Polski zwrócone były na Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego, który jako pierwszy Polak w historii poleciał na Międzynarodową Stację Kosmiczną w ramach misji Ax-4. Sukces ten to powód do dumy narodowej – warto jednak zastanowić się, jakie czynniki – poza kompetencjami naukowymi – mogły mieć wpływ na wybór właśnie tej osoby na astronautę.
Sukces, który ma wiele źródeł
Sławosz Uznański, doktor nauk technicznych, pracownik CERN i projektowy astronauta ESA, spełniał wszystkie rygorystyczne wymagania stawiane przez Europejską Agencję Kosmiczną. Równocześnie jednak miał istotne wsparcie w postaci rodziny i środowiska politycznego. Jego żona, Aleksandra Uznańska-Wiśniewska, jest posłanką na Sejm X kadencji z ramienia Koalicji Obywatelskiej – obecnie partii rządzącej. Ojcem Aleksandry jest Radosław Wiśniewski, jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich przedsiębiorców, założyciel firmy Redan oraz marek odzieżowych takich jak Top Secret. Jest również fundatorem znanej Fundacji Happy Kids.
Warto dodać, że decyzja o sfinansowaniu udziału Polski w misji Ax-4 wymagała zaangażowania znacznych środków publicznych. W ramach rozwoju polskiego sektora kosmicznego, rząd oraz Polska Agencja Kosmiczna przeznaczyły na ten cel setki milionów złotych (na całość programu kosmicznego, w tym udział w misji, badania naukowe i promocję).
Nauka, prestiż i… kapitał społeczny
Przypadek misji Ax-4 pokazuje, że o sukcesie w tego typu projektach decydują nie tylko wybitne kwalifikacje naukowe, ale także szerokie wsparcie polityczne, medialne i rodzinne. Dr Agata Kołodziejczyk, również ceniona w środowisku naukowym, nie miała tak silnego zaplecza rodzinnego czy politycznego – mimo dużego dorobku, nie została wybrana na polskiego astronautę. Sławosz Uznański, poza imponującym CV, korzystał z „kapitału społecznego”, który pomógł przekonać decydentów do wydania znacznych środków na polską obecność w kosmosie.
W praktyce, podobnie jak w sporcie, gdzie wszyscy biegacze ruszają z tej samej linii startu, lecz niektórzy mają lepsze wsparcie – również w nauce i polityce przewagę mogą zyskiwać ci, którzy mają dostęp do większych zasobów, kontaktów i wsparcia organizacyjnego.
System, który warto analizować
Nie ma wątpliwości, że Sławosz Uznański posiada znakomite kwalifikacje. Jednak przypadek misji Ax-4 pokazuje, jak istotny w dużych przedsięwzięciach publicznych może być wpływ środowiska rodzinnego i politycznego. To ważna lekcja dla wszystkich, którzy marzą o karierze w sektorze naukowym czy publicznym – i sygnał dla decydentów, jak ważne są przejrzystość i równość szans w procesach rekrutacyjnych.
Tekst opiera się wyłącznie na dostępnych, oficjalnych informacjach medialnych, oświadczeniach majątkowych i komunikatach publicznych. Nie formułuje zarzutów ani nie kwestionuje kwalifikacji żadnej z wymienionych osób, a jedynie przedstawia fakty i możliwe mechanizmy wpływu w polskim sektorze kosmicznym.
