Niedawno odkryty, segmentowany stwór, który pływał w oceanach Ziemi niemal pół miliarda lat temu, został zidentyfikowany jako przodek pająków, skorpionów i krabów podkowców. Setapedites abundantis, maleńkie stworzenie o długości około 5 milimetrów, żyło w oceanie, który pokrywał obecny teren Maroka 478 milionów lat temu.

Po ponad 20 latach od odkrycia jego skamieniałości, paleontolodzy doszli do wniosku, że należy on do klady stawonogów Euchelicerata. „Początkowo zamierzaliśmy jedynie opisać i nazwać ten skamieniałość. Nie mieliśmy pojęcia, że kryje tak wiele tajemnic,” mówi paleontolog Lorenzo Lustri z Uniwersytetu w Lozannie w Szwajcarii. „Było to ekscytujące zaskoczenie, gdy po dokładnych obserwacjach i analizach zdaliśmy sobie sprawę, że wypełnia ważną lukę w drzewie ewolucyjnym życia.”

Stawonogi to niezwykle zróżnicowana i liczna grupa bezkręgowców, obejmująca owady, wiji, skorupiaki i pajęczaki – razem stanowiąc około 75 procent światowego życia zwierzęcego. W ramach tej grupy istnieją podgrupy. Cheliceraty to stawonogi posiadające szczękoczułki – części gębowe w kształcie kłów lub szczypiec, używane do chwytania i jadowania ofiary.

Ta grupa obejmuje pająki, skorpiony, kraby podkowce, roztocza i kleszcze, a także kilka wymarłych grup, takich jak skorpiony morskie. Jednak nie jesteśmy dokładnie pewni, kiedy i jak te różne zwierzęta się rozdzieliły i rozpoczęły swoją odmienną ścieżkę ewolucyjną od reszty stawonogów.

Setapedites abundantis został po raz pierwszy odkryty na początku lat 2000-tych w formacji znanej jako Fezouata Shale w Maroku. Był najliczniejszym rodzajem skamieniałości w tym obszarze, ale badanie i charakteryzowanie skamieniałości to czasochłonne zadanie, więc badacze potrzebowali czasu, aby się nimi zająć.

Lustri i jego koledzy zbadali kilka skamieniałych okazów tego stworzenia, doskonale zachowanych w miękkiej, drobnej łupce, która kiedyś była mułem na dnie morza. Odkryli oni anatomiczne cechy zwane przydatkami biramous (dwugałęziowymi) na tylnej części zwierzęcia. Te przydatki i ich pozycja pozwoliły naukowcom pewnie zaklasyfikować gatunek jako członka rodziny Offacolidae – rodzaju, który obejmuje tylko jeden inny gatunek, Offacolus kingi, żyjący w okresie syluru, między 444 a 420 milionów lat temu.

Offacolidae to eucheliceraty, co oznacza, że Setapedites abundantis teraz reprezentuje najwcześniejszego znanego członka tej gałęzi drzewa rodziny stawonogów, wypełniając lukę między wczesnymi stawonogami a Euchelicerata. Następnym krokiem jest dalsze badanie tego skamieniałości, aby lepiej zrozumieć pojawienie się i ewolucję jego unikalnych cech, a tym samym, jak doszło do powstania pająków, które znamy dzisiaj.

Źródło: Science Alert