Neandertalczycy, najbliżsi kuzyni współczesnych ludzi, zamieszkiwali Europę i Azję aż do wyginięcia około 30 tysięcy lat temu. Badania genetyczne odkrywają coraz więcej powiązań między nami a tymi dawno zmarłymi krewnymi – ostatnio ujawniono, że intensywne krzyżowanie się naszych gatunków miało miejsce około 47 tysięcy lat temu. W genomie Homo sapiens dzisiaj znajduje się nieco DNA neandertalczyków, z wyjątkiem chromosomu Y, który odpowiada za męską płeć.
Co stało się z chromosomem Y neandertalczyków? Mógł on zginąć przypadkowo, z powodu wzorców krzyżowania się lub gorszej funkcjonalności. Odpowiedź może jednak leżeć w teorii sprzed stu lat dotyczącej zdrowia hybryd międzygatunkowych. Neandertalczycy i współcześni ludzie oddzielili się od wspólnego przodka od 550 tysięcy do 765 tysięcy lat temu w Afryce. Spotkali się ponownie dopiero, gdy H. sapiens migrował do Europy i Azji między 40 a 50 tysięcy lat temu.
Dzięki dobrze zachowanym kościom i zębom naukowcom udało się odzyskać pełne genomy męskie i żeńskie neandertalczyków. Genom neandertalczyków był bardzo podobny do naszego, zawierając około 20 tysięcy genów rozmieszczonych na 23 chromosomach. Podobnie jak my, neandertalczycy mieli po dwie kopie 22 chromosomów oraz parę chromosomów płciowych. Samice miały dwa chromosomy X, a samce jeden X i jeden Y.
Chromosomy Y są trudne do sekwencjonowania z powodu dużej ilości powtarzającego się „śmieciowego” DNA, dlatego genom Y neandertalczyków został tylko częściowo zsekwencjonowany. Jednak duży fragment, który został zsekwencjonowany, zawiera wersje kilku tych samych genów, które są obecne w nowoczesnym ludzkim chromosomie Y. U współczesnych ludzi gen SRY na chromosomie Y inicjuje proces rozwoju męskiego płodu. Zakłada się, że gen SRY działał również u neandertalczyków, choć nie znaleziono jeszcze samego genu SRY u neandertalczyków.
Żaden współczesny człowiek nie posiada żadnej części neandertalskiego chromosomu Y. Możliwe, że chromosom Y neandertalczyków nie współpracował z genami na innych chromosomach współczesnych ludzi, co mogło prowadzić do bezpłodności męskich hybryd. Jedną z możliwości jest to, że chromosom Y neandertalczyków nie współpracował z genami na innych chromosomach współczesnych ludzi. Możliwe jest również, że neandertalski chromosom Y został utracony przez przypadek, jeśli jego nosiciele nie mieli synów.
Wyjaśnienie może tkwić w „zasadzie Haldane’a”. W latach 20. XX wieku brytyjski biolog J.B.S. Haldane zauważył, że w hybrydach międzygatunkowych, jeśli jedna płeć jest bezpłodna, rzadka lub niezdrowa, to zawsze jest to płeć z różnymi chromosomami płciowymi. W ssakach, gdzie samice mają chromosomy XX, a samce XY, to hybrydowe samce są niezdolne do życia lub płodne. W ptakach, motylach i innych zwierzętach, gdzie samce mają chromosomy ZZ, a samice ZW, to samice hybryd są niezdolne do życia lub płodne.
Możliwe, że chromosom Y neandertalczyków nie działał dobrze z genami z innych chromosomów współczesnych ludzi, co mogło prowadzić do bezpłodności męskich hybryd. To mogłoby wyjaśniać, dlaczego chromosom Y neandertalczyków zaginął.
Źródło: Science Alert
