Dwa młode protogwiazdy, znajdujące się w odległości około 650 lat świetlnych od Ziemi, tworzą spektakularny kształt klepsydry, wyrzucając strumienie gazu i pyłu w przestrzeń kosmiczną. To niezwykłe zjawisko uchwycił Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (JWST), dostarczając najbardziej szczegółowego obrazu Lynds 483 (L483) – gęstej chmury gazu i pyłu, w której powstają nowe gwiazdy.

Protogwiazdy rosną, pochłaniając otaczający je gaz i pył, ale nie cała materia staje się częścią gwiazdy. Dzięki silnym polom magnetycznym część gazu jest wyrzucana w przestrzeń w postaci potężnych dżetów. Takie strumienie osiągają prędkość setek kilometrów na sekundę i są emitowane w sposób nieregularny. W miarę jak nowo wyrzucone dżety zderzają się z wcześniej wyrzuconą materią, powstają zawirowania i zagęszczenia gazu, które formują widoczną strukturę klepsydry.

Obszar L483 jest bogaty w związki chemiczne, które mogą odgrywać istotną rolę w tworzeniu się planet i ewentualnie życia. W wyniku reakcji chemicznych w tym rejonie powstają między innymi metanol i dwutlenek węgla. Badania wskazują, że najbardziej skomplikowane związki organiczne formują się na granicy pomiędzy obracającą się chmurą gazu a obszarem, gdzie siła odśrodkowa równoważy grawitację.

Protogwiazdy ukryte są w centrum struktury klepsydry, w pasie gęstego, nieprzezroczystego pyłu. Powyżej i poniżej tego obszaru widoczne są pomarańczowe stożki światła gwiazd, które przenikają przez rzadszy pył. Wzdłuż osi prostopadłej do tych stożków znajdują się ciemne obszary, niemal całkowicie nieprzepuszczające światła. Mimo to JWST był w stanie dostrzec przez nie słabe światło odległych gwiazd.

Obserwacje JWST ujawniły również nowe szczegóły w strukturze L483, takie jak misternie splątane włókna gazu i pyłu, których wcześniej nie widziano. W górnej części obrazu widać również łukowatą strukturę, będącą efektem uderzenia gazowych strumieni w gęsty rejon ośrodka międzygwiazdowego.

Protogwiazdy w L483 pozostaną w tym stanie jeszcze przez miliony lat, zanim rozpoczną proces fuzji jądrowej i staną się gwiazdami podobnymi do Słońca. Wówczas gazowe dżety ustaną, a pozostały pył i gaz utworzą dyski protoplanetarne, w których mogą powstać planety. To oznacza, że L483 jest obecnie w jednym z najbardziej dynamicznych i kluczowych etapów formowania się nowych układów gwiazdowych.

Źródło: Universe Today