U wybrzeży Szwecji znajduje się wrak statku, który przez lata uznawano za pozostałość po epoce wikingów. Jednak najnowsze badania pokazują, że jest on znacznie młodszy i może być jednym z najstarszych znanych skandynawskich statków zbudowanych w nowoczesnej technice „carvel”, umożliwiającej transport ciężkich armat.
Wrak „Vrak 5” został znaleziony w pobliżu miejscowości Landfjärden, około 30 km na południe od Sztokholmu. Jest jednym z pięciu znanych wraków w tej okolicy, które od XIX wieku były uznawane za statki wikingów. Jednak analizy przeprowadzone przez archeologów z muzeum Vrak w Sztokholmie wykazały, że cztery z tych statków pochodzą z XVII i XVIII wieku, a najstarszy z nich, „Vrak 5”, został zbudowany przed rokiem 1480, a być może już w latach 60. XV wieku.
„To duży statek, prawdopodobnie miał około 35 metrów długości i 10 metrów szerokości” – mówi Håkan Altrock, kurator muzeum i kierownik projektu. „Kadłub wciąż unosi się wysoko nad dnem morskim, a w rufie nadal stoją pionowo zarówno tylnica, jak i ster.”
Najbardziej niezwykłym aspektem budowy „Vrak 5” jest zastosowanie techniki carvel, w której deski kadłuba są ułożone na styk, tworząc gładką powierzchnię. Tradycyjne nordyckie statki, w tym słynne łodzie wikingów, budowane były w technice „clinker”, z nachodzącymi na siebie deskami, co czyniło je lekkimi i elastycznymi.
Technika carvel, zapoczątkowana na Morzu Śródziemnym około VII wieku, umożliwiała wzmocnienie kadłuba dzięki wewnętrznemu szkieletowi. To rozwiązanie stało się kluczowe, gdy w XV wieku statki zaczęły być uzbrajane w działa. Z tego powodu starsze konstrukcje oparte na technice clinker zaczęły stopniowo wychodzić z użycia.
Zdaniem archeologów „Vrak 5” może dostarczyć kluczowych informacji na temat przejścia ze statków clinker do nowoczesnych jednostek carvel. „Planujemy ubiegać się o fundusze na dalsze badania i wykopaliska” – dodaje Altrock. „Statek ten stanowi fascynujące ogniwo między średniowiecznym a nowoczesnym budownictwem okrętowym.”
Badania wykazały również, że drewno użyte do budowy statku pochodziło z regionu Kalmar na południu Szwecji lub z pobliskiego Blekinge. Oznacza to, że statek został zbudowany lokalnie i nie był importowany z innych części Europy.
Archeolodzy stworzyli także cyfrowy model wraku, wykorzystując technikę fotogrametrii, która pozwala na dokładne odwzorowanie trójwymiarowej struktury na podstawie zdjęć. Wyniki tych badań są już dostępne online, co pozwala badaczom na całym świecie analizować budowę statku bez konieczności nurkowania.
„Vrak 5” rzuca nowe światło na historię budownictwa morskiego w Skandynawii. Odkrycie to pokazuje, jak duży wpływ na rozwój floty miały zmieniające się technologie i potrzeby militarne. Kolejne badania mogą dostarczyć jeszcze więcej informacji o przejściu ze średniowiecznych statków do nowoczesnych jednostek bojowych epoki renesansu.
Źródło: Live Science
